فرمول مولکولی سوربیتول C6H14O6 است که جرم مولی آن 182.17 و دمای ذوب و جوش این ترکیب به ترتیب 95 و 296 درجه‌ی سانتی گراد است. چگالی این ترکیب 1.489 gr/cm3 است. این ترکیب دارای مزه‌ی شیرین است .یک قند الکلی است که در بدن انسان به آهستگی متابولیزه میشود. سوربیتول یک الکل جاذب رطوبت است و یک قند ۶ الکلی است که آن را از میوه‌های گیاه سوربوز اوکوپاریا Sorbus aucparia از خانواده روزاسه به دست می‌آورند. این ترکیب سمی نبوده و قابلیت اشتعال‌پذیری ندارد. این ماده تقریباً مشابه گلوکز است. سوربیتول در شکل تجارتی به فرم کریستال و شربت بوده سوربیتول و قندهای الکلی دیگر به‌آسانی در آب حل‌شده و دارای مزه شیرین است. نام‌های تجاری سوربیتول :
eva Sorbex , gucitol , sorbax , sorbilax , sorbilande , cystosol , modasorbit
شربت سوربیتول کریستالیزه نمی‌شود و در غلظت ۷۰% ماده خشک و در دمای ویسکوزیته آن mpa.s180 است و به‌صورت شربت‌های فاقد کریستال ، ویسکوزیته حداکثر mpa.s220 را دارا است . در شکل پودری ، سوربیتول دارای فعالیت آبی نسبتاً کمی است . سوربیتول در برابر حرارت مقاومت بسیار خوبی دارد . به‌واسطه ماهیت این ماده و فقدان حضور واقعی قندهای احیاء کننده شربت سوربیتول را می‌توان به‌صورت ماده خشک‌شده غلیظی بدون تغییر رنگ تغلیظ کرد ، هنگامی‌که رطوبت محیط به‌صورت کنترل‌شده‌ای افزایش یابد یا پایین بیاید. شربت‌های پلی اول تمایل کمتری به گرفتن یا از دست دادن آب در مقایسه با جاذب رطوبت‌های دیگر از جمله گلیسرول دارند در نتیجه به‌طور کندتری به رطوبت نسبی تعادلی (ERH) می‌رسند .
این ماده به‌عنوان ملین و نرم‌کننده استفاده میشود.زلال ، کمرنگ مایع شربتی دارای مزه شیرین بوده و بو و طعم خاصی ندارد ، وزن مخصوص آن کمتر از ۲۸۵/۱ میباشد در دمای C 20 ضریب شکست آن مساوی ۴۵۵/۱ تا ۴۶۵/۱ است . قندهای الکلی در محلول‌های اسیدی یا قلیایی ، بسیار پایدار می‌باشند.
فرمول ساختمانی گسترده سوربیتول به‌صورت زیر است :
CH2OH-HCOH-HCOH-HCOH-HCOH-CH2OH
تولید
سوربیتول به‌وسیله احیاء الکتروشیمیایی تهیه‌شده، اما توده سوربیتول به‌وسیله هیدروژناسیون کاتالیتیکی گلوکز ساخته میشود. سوربیتول در بدن مصرف‌شده و ۹۸% سوربیتول موجود در غذا هضم شده و ۲۱% باقیمانده دفع میشود( سوربیتول از کاهش گلوکز حاصل میشود، با جابجایی گروه هیدروکسیل به‌جای گروه آلدهید) پس سوربیتول به‌صورت طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و به‌طور تجاری از احیای گلوكز تهیه میشود.
کاربرد
ابن ماده به‌عنوان یک شیرین‌کننده برای غذاهای افراد دیابتی و غذاهای کنسرو شده و همچنین به‌عنوان یک نرم‌کننده و ماده‌ای که رطوبت را به خود جذب می‌کند در کنسروها استفاده میشود به‌طوری‌که این ماده به شکل شربتی با غلظت ۷۰% به مقدار ۵ تا ۱۵ درصد اضافه میشود. سوربیتول در محصولات دارویی و لوازم آرایشی و بهداشتی مختلف مثل خمیردندان نیز استفاده میشود. سوربیتول را نیز ممکن است، به‌جای گلیسیرین در فراورده‌های بیولوژیک جهت محافظت آن‌ها بکار برد. سوربیتول به‌آسانی و بدون تجزیه شدن در شربت‌ها، الکل و الکل‌های چند هیدروکسیله حل‌شده، و به سهولت ساکارز تخمیر نمی‌گردد .و معمولاً آن را به‌جای ساکارز همراه با ساخارین و سیکلاماتها در نوشابه‌های عاری از قند برای جلوگیری از چاقی و با آنتی‌هیستامین‌ها، باربیتوریک‌ها و آلکالوئیدها برای بهتر کردن طعم آن‌ها به کار می‌برند در مقایسه با گلوکز، سوربیتول به آهستگی توسط نفوذ از روده جذب میشود و سوربیتول در کبد به‌سرعت متابولیزه میشود .جذب کند قندهای الکلی دلیلی به اثر ملینی آن است که اگر به مقدار زیاد مصرف شود این امر اتفاق می‌افتد . سوربیتول یک ماده ضدپوسیدگی یا ضد کرم‌خوردگی است . سوربیتول در میوه‌های روزانه (سیب ، میوه‌های هسته‌دار) بسیار وجود داشته، و به‌منظور کاهش فعالیت آبی در غذاهای با رطوبت نسبی بالا و به‌عنوان نرم‌کننده و بازدارنده عمل کریستالیزاسیون استفاده میشود، و در طبیعت علاوه بر سیب در گلابی و گوجه نیز یافت میشود. سوربیتول خاصیت پایدار‌كننده و مرطوب‌كننده نیز دارد و در محصولات آرایشی و دارویی مختلف، مانند خمیردندان، استفاده میشود.
اثرات درمانی خاص در کنار خواص ویژه ، سوربیتول را برای مصارف دارویی مناسب می‌سازد. سوربیتول در سوسپانسیونها ، امولسیونها و کرم‌ها ، اثر تثبیت‌کننده دارد و گرفتن و از دست دادن آب را کنترل می‌کند . از خاصیت فسادناپذیری سوربیتول در شربت‌ها استفاده میشود و از اثر شکل‌پذیر بودن آن در تولید کپسول‌های ژلاتینی استفاده میشود.
با کمپرس کردن مستقیم پودر سوربیتول ، قرص آن تولید میشود برای تولید قرص‌ها مناسب است . سرعت انحلال آن در آب یک خاصیت مهم قرص آن است . به‌واسطه تخلخل بالا، قرص‌های ساخته‌شده از پودرهای نرم در فشار کم سریع‌تر از آن‌هایی که از ذرات درشت و در همان شرایط ساخته می‌شوند حل می‌شوند.
به‌واسطه جاذب رطوبت بودن نسبی سوربیتول و به‌منظور جلوگیری از نرم شدن قرص‌های حاوی سوربیتول درنتیجه بالا رفتن میزان رطوبت بایستی این قرص‌ها در شرایط نسبتاً خشک ، نگهداری و محافظت شوند . خرد شدن قرص‌های سوربیتول حتی اگر در فشار کم فشرده‌شده باشند بسیار کم اتفاق می‌افتد.
ترکیب غیر ابتدایی و مشخصه جذب رطوبت سوربیتول ، نقش مناسبی در خمیردندان و روغن‌های مو و پوست ایفا می‌کند . فاسد نشدن و طمع شیرین مطبوعان نیز خواص کلیدی مهمی برای استفاده از این ماده در خمیردندان میباشد و همچنین در روغن‌های مو و پوست و اغلب مواد چرب به کار می‌رود . از توانایی سوربیتول اغلب به‌منظور پایداری امولسیونها و سوسپانسیونها ، استفاده میشود.
سوربیتول به‌عنوان ماده جاذب رطوبت و شکل‌پذیر در محدوده وسیعی از کاربردهایی غیر از کاربردهای غذایی ازجمله در tobacco (تنباکو ) و کاغذ استفاده میشود . سوربیتول یون‌های فی را تفکیک می‌کند و به علت در گالوانیزاسیون و سیاه قلم آلومینیوم استفاده میشود.
نبات‌های سخت توسط جوشاندن شربت‌های سوربیتول تا رسیدن به ماده خشک بالا (۹۸ تا ۹۹ درصد) تولید می‌شوند تحت شرایط کنترل سرما ، توده پخته‌شده نبات با ۱% پودر سوربیتول خنک شده و دربسته‌های پلاستیکی بسته‌بندی می‌شوند . بعد از قالب‌گیری کردن ، شیرینی‌ها بایستی در مواد ضد رطوبت پوشش داده شوند.
برای ساخت آدامس‌های کم شیرینی، سوربیتول به شکل جامد و مایع استفاده میشود. سوربیتول پودر شده جانشین ساکارز شده درحالی‌که شربت سوربیتول جایگزین شربت گلوکز میشود. در قسمت شکل‌پذیر کردن با اضافه کردن مقدار کمی گلیسرول ، خواص شکل‌پذیری بهبود می‌یابد و اضافه کردن مانیتول مانع چسبندگی میشود.
بسته‌بندی و نگهداری
سوربیتول را دربسته‌های kg300 عرضه می‌کنند و انباری که این ترکیب در آن قرار دارد باید خشک و دارای تهویه‌ی مناسب باشد.
درباره این سایت